Il Palio: een ervaring om nooit meer te vergeten

Vakantie in Italië is fijn, in Toscane is fantastisch. De spijzen zijn heerlijk, de wijn smaakt fantastisch, slapen in een agriturismo is een sprookje. De slingerende wegen over het glooiende landschap brengen je naar de pracht of praal van de steden Pisa, Luca, Florence en Siena. Een wandeling langs of op de stadsmuren, slenteren door straatjes over de kinderkopjes, een espresso in een bar of een risotto op een levendig terras in de zon. Mozzarella, Pecorino, Pancetta, rucola, tomaat, alles is even lekker. Je knijpt je ogen toe en geniet.

Mick en ik slapen in San Gimignano, een stoer Etruskisch dorpje in het hart van Toscane. Geklemd tussen de wijnstreken Chianti en Montalcino steken 14 torens trots boven de vestingmuren uit. Het waren er ooit 72. Diverse ruzies met de buurjongetjes uit Volterra en de aartsvijand Florence deden er veel omvallen. De functie van de torens? Het ging er in die tijd al om wie de grootste had. Een familie met charisma en spierballen bouwde er een van 50 meter hoog, toen waren de stenen op en vonden ze het welletjes. Wie toen het lef had, nou ja, de hoogste toren is daarom niet hoger dan 50 meter.

Vandaag gaan we naar Siena. De subtiele beat van Wankelmut begeleidt de ochtendrit. ‘My head is a junkle’ zingt Emma Louise, het ritme van het liedje is aanstekelijk. Het nummer staat hoog in de Italiaanse hitparade, dat kan niet anders, en was afgewisseld door Daft Punks ‘Get Lucky’ op iedere Italiaanse radiogolf te vinden. Onze huurauto, een blauwe Fiesta, draagt een Spaans kenteken. Leuk om even Spanjaard te zijn, toch wereldkampioen voetbal niet waar? We zijn nerveus, want vandaag is Il Palio, een knotsgekke paardenrace op het centrale plein van de stad. Op de voorkant van de Lonely Planet Toscany staat een foto van deze legendarische wedstrijd. Dat is niet voor niets, daar moet je bij zijn, als je de kans krijgt.

Die kans is er, vandaag, 2 juli 2012. We zijn veel te vroeg in Siena. Een bewuste keuze: er staat een prachtige kathedraal in Siena. Op weg van parkeerplaats bij het voetbalstadion naar het centrum lopen we door de wijk Oca. Je voelt dat er iets te doen is vandaag. Overal vlaggen, in de verte horen we zang. “Ik ben voor de gans (Oca) vandaag”, roep ik het meisje in een soevenirshop toe en koop een Fazoletto (sjaaltje). Een netje knikkers in de kleuren van de 17 wijken leg ik ook op de toonbank, al is 15 euro een behoorlijk bedrag voor een paar glazen stuiters. “Oca doet toch wel mee?” vraag ik haar in gebaren Italiaans. “Ja hoor! En ze maken goede kans”, lacht ze vriendelijk. Haar bijna zwarte mooier ogen fonkelen en verraden intens enthousiasme.

De Duomo di Siena is echt prachtig, de bibliotheek van Piccolomini een aanrader. Na de late lunch wil ik echt naar het plein, de Piazza del Campo. Een ridder, echt waar, houdt ons tegen met zijn zilveren zwaard. Hij loopt door een van de vele smalle straatjes in het centrum. Achter hem houdt een coole gast een handdoek vast, het is warm. Erg warm. Trommels roffelen, vlaggen draaien, de wijk (contrade) wordt voorgesteld aan het publiek. De profilering is een ritueel en wordt vaak herhaald. De vrouwen uit de wijk sluiten de stoet van middeleeuwse figuren en zingen luidkeels liederen. De vocalen galmen door de smalle steegjes langs de gebouwen omhoog, het eerste kippenvel is ontwaakt.

Il Palio, of te wel het vaandel, wordt gehouden sinds 1287. De race gaat tussen de 17 contrades die binnen de stadsmuren van Siena liggen. De race bestaat uit slechts drie ronden over het schelpvormige plein en duurt ongeveer anderhalve minuut. Het record staat op 1 minuut 13 seconden. De paarden lopen op harde klei en het parcours bevat een aantal scherpe bochten. Het aantal valpartijen van paarden en of ruiters is ontelbaar, er wordt zonder zadel gereden.

Er mogen slechts 10 van de 17 wijken starten. De 7 contrades die de laatste editie niet mochten meedoen zijn verzekerd van deelname, de 3 overige plekken worden verloot. Het is voor de mensen van de wijk van levensbelang Il Palio te winnen. Het geeft een goed gevoel en het is feest. Net zoveel dagen als aantal overwinningen in het verleden. Precies 100 dagen voor de race beginnen de voorbereidingen. De wijken kiesen een capitano die vervolgens op zoek gaat naar een jockey. Voor een goede jockey wordt regelmatig diep in de buidel, een goede fantino kan wel 200.000 euro verdienen met een goede race. De paarden worden toegewezen door de organisatie. Drie dagen voor de start krijgt de jockey 2x per daags de kans om met het paard op het parcours te oefenen.

In brandende zon wachten we op de start van de race. Het plein is volgestroomd met duizenden toeschouwers. Plaatsjes op de tribunes aan de rand van het plein kosten tot wel 300 euro, maar vanaf het plein is de race prima te volgen. Tijdens de twee uur durende parade (Corteo Storico) worden alle contraden, een middeleeuws leger, il pallio (het vaandel) en worden de paarden met ruiters ingezegend voor de kerk. Het mag nu wel beginnen hoor. Spannend. Ineens wordt het muisstil. 10 duizenden fans houden adem in: de loting. De startpositie is erg belangrijk en wordt door het lot bepaald. Een blikken stem galmt over het plein, moeilijk te verstaan, maar in een hoek van het plein klinkt gejuich en wordt met de sjaaltjes boven het hoofd korte cirkeltjes gedraaid. Kennelijke een goede startpositie voor Valdimontone (Ram). Mijn hoop Oca start vanaf plek 8, gezien de bezorgde blikken van de plaatselijke supporters rond mij geen beste startplek.

De race. Eindelijk! Het duurt nog even, en nog even, de paardjes staan eindelijk in de goede volgorde achter het starttouw. Gaan ze nu eindelijk starten? Nee, een fluitconcert. De jockey van Leocorno (Eenhoorn) loopt te klieren en zijn paard schopt de hele startvolgorde weer in de war. Opnieuw proberen. Het is inmiddels al 20 minuten na de afgesproken starttijd. Wat blijkt nu: corruptie is begonnen. “Het maakt niet uit hoe je wint, als je maar wint” is het motto van Il Palio. Omkoping is toegestaan, deals tussen contraden om tegenstanders opzettelijk te hinderen niet verboden. Sterker nog, de 7 wijken die niet mogen meedoen, laten zich niet weerhouden deals te sluiten. Als de aartsrivaal maar niet wint, daar is veel voor over.

Na het toewijzen van de paarden en de loting voor de startpositie begint vlak voor de start het sluiten van deals. Het vertragen van de start is nodig om tijd te winnen voor onderhandelingen. We zijn inmiddels drie kwartier verder, het kanon heeft al vier keer geklonken. Even vaak voor niets: valse start. En dan zijn ze weg. Een oorverdovend lawaai en een paard meters voorop. Het is Oca! Het is Oca! Het is Oca! Oca wint!!! Een feest barst los, het paard wordt geknuffeld. Il Palio is veroverd en wordt onder gezang naar het kerkje in de wijk gebracht. Iedereen wil het vaandel aanraken en wij zijn een van hen.

Maar tot slot de nuttige info. Er zijn generale repetities. Dagelijks voorafgaande aan de echte race. De ‘Terza Prova’ van maandag 30 juni verliep behoorlijk dramatisch. Achter winnaar Onda (foto) vielen de paarden van Tartuca en Chiocciola. Tijdens de race viel Drago ook nog. De paarden zijn ok, met de jockeys gaat het iets minder. De jockey van Drago ligt in het ziekenhuis. De wijken die zich hebben geplaatst voor de finale as woensdag: Aquilar (contrade van de adelaar), Bruco (de rups), Chiocciola (de slak), Drago (de draak), Giraffa (de giraffe), Lupa (de wolf), Onda (de golf), Pantera (de panter), Selva (het woud) en Tartuca (schildpad). Succes.

Zie hier